Navigeren door tijd en verandering
De ontdekking van intertijdelijkheid, een begrip dat velen slechts met vallen en opstaan doorleefd begrijpen, vormt een essentieel inzicht voor leiderschap. Het is een bron van veel frustratie, overschatting en mislukte pogingen tot verandering.
Intertijdelijke leiders beheersen de kunst om verschillende ritmes en tijdsoriëntaties van onderling verweven systemen en hun actoren te erkennen. Ze kunnen erop inspelen en ze tijdelijk harmonieus verenigen. Dit vraagt een hoge mate van systeemintelligentie.
Intertijdelijkheid in landbouwbeleid
Naarmate veranderingen systemen meer doorkruisen, wordt aandacht voor intertijdelijkheid belangrijker. Denk bijvoorbeeld aan transities in ecosystemen. De tijdshorizon voor natuurherstel is gemakkelijk 50 jaar. Landbouwers denken vaak in termen van een generatie (20 jaar) over hun boerderij. Het bedrijfsleven heeft strategische plannen van 3 tot 5 jaar. En politieke beleidsmakers worden opgejaagd door oppositie en media en hebben daardoor een stabiele horizon van hooguit één jaar (al lijkt het soms eerder een week).
In de ideale wereld zijn de horizonten omgekeerd, met beleid dat decennialang standhoudt, waardoor boeren en bedrijven met zekerheid kunnen investeren, en waar de natuur opnieuw floreert in een week tijd.
‘Primaire processen laten zich in abstractie misschien snel wijzigen, maar de interne cultuurwijzing die hiervoor nodig is, gaat helemaal niet zo snel.’
Maar zo werkt het uiteraard niet. Het intertijdelijke vraagstuk wordt vandaag eveneens weerspiegeld in de mismatch tussen het snelle tempo van oorlogsvoering en de trage politieke besluitvorming in Europa wanneer het over Oekraïne gaat. Wanneer je als leider iets voor elkaar wilt krijgen in complexe dossiers zoals stikstof of oorlog, hou je dus best rekening met intertijdelijkheid.
Intertijdelijkheid in organisaties
Ook binnen organisaties is intertijdelijkheid van cruciaal belang en kan een gebrek aan inzicht hierin pijnlijke gevolgen hebben. Bovenaan in de organisatie worden klassiek de abstracte verbanden gelegd tussen maatschappij, industrie en de waardenketen. Dit leidt tot een nieuw gewenst vergezicht op lange termijn.
Jesse kan je binnenkort live aan het woord horen op 3 Ginkgo-events:
21 mei 2024 - Tijdens de Ginkgo Change Community heeft Jesse het over "Ergernissen en uitdagingen rond leiderschap.
6 juni 2024 - Op het Ginkgo Change Congres is Jesse een van de sprekers en gaat hij ook in gesprek met Job Cohen.
Van 26 tem. 30 augustus 2024 - Jesse is een van de docenten op onze Summerschool Veranderkunde in samenwerking met SIOO.
Rekening houdend met de snelheid waarmee de buitenwereld verandert, schept het hoger management een bepaald tijdskader om de nieuwe stip op de horizon te bereiken. Het middenkader reageert klassiek dat het plan veel te ambitieus is in termen van tijd omdat de concrete en noodzakelijke parktijken op korte termijn hier niet op aansluiten. De primaire processen laten zich misschien in abstractie snel wijzigen, maar de interne cultuurwijzing die hiervoor nodig is gaat helemaal niet zo snel.
Meer zelfs, het middenkader geeft mee dat de vorige verandering is voor sommige medewerkers aanvoelt alsof het gisteren was. In dat spanningsveld gaat het middenkader dan toch vaak loyaal op zoek naar een balans tussen snelheid en draagvlak, tussen ambitie en haalbaarheid. Maar binnen het nieuwe project botsen vervolgens verschillende actoren uit verschillende departementen omdat ze verschillende tijdsritmes hanteren. Verandering vooral in de vorm van frictie en frustratie is het uiteindelijke resultaat.
Collectieve systeemintelligentie
De oplossing voor deze complexe uitdaging is niet eenvoudig. Eén startbenadering is timetabling: het in kaart brengen van termijnen, cycli en deadlines om discrepanties te identificeren. Maar intertijdelijkheid is meer dan slechts rationele mismatches herkennen. Je moet onderkennen dat tijd an sich ook zijn werk doet. Dat tijd geen neutrale grondstof is. Dat intuïtie en creativiteit om nieuwe antwoorden te vinden op complexe vragen zich niet laten vangen in de tijd. Dat het ruimte moet krijgen.
Collectieve systeemintelligentie leidt tot een dieper begrip van intertijdelijkheid en een effectievere interactie met de complexiteit ervan.
Intertijdelijke leiders nemen een ontwerpende houding aan: ze zorgen ervoor dat er actie ondernomen wordt, waar ze via korte feedbackloops met zoveel mogelijk stakeholders samen uit leren om het systeem telkens licht bij te sturen. Hierdoor ontstaat er collectieve systeemintelligentie die onder andere de ritmes en tijdsoriëntaties van alle actoren binnen en buiten de organisatie synchroniseert. Collectieve systeemintelligentie leidt tot een dieper begrip van intertijdelijkheid en een effectievere interactie met de complexiteit ervan.
Terwijl we ons pad banen door het complexe weefsel van tijd en verandering, onthult de kunst van intertijdelijk leiderschap zich dus als een cruciale competentie voor de toekomst. Het gaat niet alleen om het herkennen van de uiteenlopende ritmes binnen en buiten onze organisaties, maar ook om het vermogen om die in tijdelijke harmonie te brengen. De leiders van morgen zijn zij die deze dans van tijd kunnen leiden, die de moed hebben om te bouwen aan een toekomst die rekening houdt met alle tijden. Laten we dus als leiders de tijd nemen om onze intertijdelijk tijdsmeesterschap te cultiveren, om zo beter te navigeren door tijd en verandering en heen.
Jesse Segers
Wie meer willen weten over dit thema kan zich in het tweede kwartaal van dit jaar verdiepen in een nieuw boek dat Jesse Segers geco-edit heeft samen met Marguerithe de Man van SIOO: Tijdmeesterschap: een handreiking voor veranderaars bij uitgeverij Mediawerf.