Waar verbergt hoop zich?
- contact564745
- 3 dagen geleden
- 3 minuten om te lezen
Op dinsdagavond 25 maart 2025 kwamen we samen met Anne Lemaire om te duiken in het gedachtengoed van Human Systems Dynamics (HSD) waarin Anne zich sinds 2009 verdiept om verandering anders aan te pakken.
Op die grijze avond in maart, in hartje Mechelen in het prachtige monumentale pand van Coffice, verzamelden zich leergierige veranderaars. Sommigen waren bekende gezichten, anderen nieuw, maar allen verbonden door eenzelfde verlangen: de zoektocht naar lichtheid binnen complexe verandering. De vraag die Anne Lemaire binnenbracht voor die avond sprak alvast aan: Waar verbergt hoop zich?
We begonnen bij onszelf. In duo's spraken we over onze eigen ervaring met verandering. Wat maakt ons 'geniaal' als we met complexe vraagstukken geconfronteerd worden? Wat zijn onze worstelingen? Al snel werd duidelijk dat verandering geen lineair proces is. Wat Glenda Eoyang, stichter en grondslaglegger van Human Systems Dynamics (HSD), doorgaf aan Anne is fundamenteel: "Verandering is het opstapelen en loslaten van spanning." Het is een dans tussen chaos en orde, tussen vastpakken en loslaten.
"Verandering is het opstapelen en loslaten van spanning." - Glenda Eoyang
De methodiek die Anne aanreikte, was eenvoudig maar diepgaand: Adaptive Action. Drie vragen die als ankerpunten dienden: What? So What? Now What? Door deze vragen te stellen — eerst aan onszelf, later aan elkaar — leerden we de patronen in onze uitdagingen herkennen, betekenis geven aan wat we zagen en experimenteren met kleine acties.
We spraken over 'taaie vraagstukken' — die problemen die zich niet laten vangen in simpele oplossingen. Vraagstukken die telkens weer terugkeren, zich vermommen, uitrekken, verkruimelen. Ze vragen van ons geen controle, maar nieuwsgierigheid. Geen antwoorden, maar steeds scherpere, betere vragen om ze in beweging te houden.
"Ze vragen van ons geen controle, maar nieuwsgierigheid. Geen antwoorden, maar steeds scherpere, betere vragen."
In de vertraging, voerden we gesprekken die anders waren dan de gebruikelijke discussies. We oefenden in het luisteren zonder oordeel. We oefenden in het vragen stellen zonder advies te geven. We onderzochten onze aannames en herkenden onze defensieve reflexen. Elk gesprek werd zo een miniatuur van de manier om ons samen in de complexe systemen te bewegen en zo actief hoop op te bouwen.
Een moment dat bleef hangen, was het werken met de metafoor van 'Same and Different'. We tekenden eenvoudige T-diagrammen en vroegen ons af: hoe is dit probleem hetzelfde als en anders dan voorheen? Welke verschillen maken werkelijk een verschil? Een subtiele maar krachtige manier om de complexiteit te ontrafelen omdat het aanzet om naar nuances te zoeken.
Later op de avond onderzochten we het CDE-model: Container, Difference, Exchange. Verandering ontstaat niet door controle, maar door het zorgvuldig aanpassen van grenzen (containers), spanningen (verschillen) en verbindingen (uitwisselingen). Het beeld van een organisme dat zich voortdurend aanpast, emergeert- levend, ademend, in tune met zijn omgeving.
Soms gaat het niet om harder werken of slimmer plannen, maar om de juiste condities scheppen, en dat begint vaak al bij ons als veranderaar. Zoals Leonard Cohen dichtte: "Er zit een barst in alles, zo komt het licht binnen." Misschien is hoop niet iets wat we kunnen één-op-één vinden of maken, maar iets dat binnenvalt wanneer we de moed hebben om onze eigen breuken te erkennen.
"Misschien is hoop niet iets wat we kunnen één-op-één vinden of maken, maar iets dat binnenvalt wanneer we de moed hebben om onze eigen breuken te erkennen."
Aan het einde van de bijeenkomst klonk er een citaat van T.S. Eliot: "We zullen niet ophouden met verkennen, en het einde van al onze verkenningen zal zijn om aan te komen waar we begonnen, en de plek voor het eerst echt te kennen."
Hoop, zo bleek, verstopt zich niet ergens ver weg. Ze zit in het kleine: in het stellen van een nieuwe vraag, in het luisteren zonder te oordelen, in het herkennen van een patroon dat we eerder niet zagen. Ze leeft in de ruimte tussen stimulus en respons, zoals Viktor Frankl het verwoordde, in die kostbare ruimte waar we kiezen hoe we reageren.
Op die dinsdag in Mechelen vonden we geen eenvoudige antwoorden. We vonden iets beters: een manier om te blijven bewegen, om trouw te blijven aan het niet-weten, en om telkens opnieuw — soms aarzelend, soms dapper — hoop te bouwen.
Ben je erbij op de volgende Ginkgo Change Community Lab?
Jesse Segers is bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Exeter (VK) en partner van Ginkgo Consulting (BE). Hij helpt leiders en hun organisaties in hun ontwikkeling.