Sta je in je organisatie voor een grote veranderopgave? Je project in het licht van een bredere verandering zien kan helpen om je opgave tot een goed einde te brengen.
Veranderexpert Jelger Spijkerboer, een van de docenten tijdens onze Summerschool Veranderkunde, vertelt ons over zijn ervaring hiermee.
Onlangs stond ik de projectleiders van twee verschillende gezondheidszorgopleidingen bij. Hun veranderopgave bestond erin vernieuwend onderwijs te ontwerpen, en waar mogelijk de opleidingen met elkaar te integreren. De projectopdracht gaat over het ontwerpen van twee nieuwe curricula voor de huidige opleidingen, ter waarde van 2×240 EC’s (studiepunten in het European Credit Transfer System). Wat mij hierin opviel is dat de aandacht al snel uitgaat naar het project zelf. De grotere beweging, het eigenlijke bestaansrecht van het project, wordt dan uit het oog verloren. En dat gebeurt vaker.
Het perspectief niet vergeten
De projectleiders hebben veel aan hun hoofd. Ze hebben het over collega’s, tijdgebrek en allerlei hindernissen zoals tegengestelde belangen en verschillende visies over het beoogde eindresultaat. Maar gelukkig denken ze ook na over hoe ze een aantal inhoudelijke zaken op orde kunnen krijgen, zoals de kans om blended learning vorm te geven, de noodzaak naar persoonlijker leren, of over de waarde van de opleiding tot reflective practitioner.
Dit zijn de raakpunten met de grotere beweging, de échte veranderopgave, alhoewel ze niet per sé binnen de projectopdracht vallen. In het bovengenoemde geval is de veranderopgave dat verschillende domeinen intensiever gaan samenwerken, vanuit de gedachte patiënten beter te helpen. Minder omslachtigheid, meer integrale patiëntzorg. Deze beweging leidt er ook toe dat grenzen tussen beroepen vervagen.
De verandertaak breed zien
Het project werd ooit opgestart om bij te dragen aan deze grotere beweging. De projectopdracht is echter veel smaller: ontwerp twee aparte curricula voor de huidige opleidingen, ter waarde van 2×240 EC’S. Die curricula ontwerpen blijkt geen simpele opdracht. De projectleiders worstelen met vragen, zoals hoe ze hun docenten meekrijgen in de beweging naar een andere rol, of hoe ze om kunnen gaan met de historie van de opleiding, die voor strubbelingen zorgt binnen het docententeam.
De antwoorden op bovenstaande vragen vind je alleen als je deze vanuit het perspectief van de bredere beweging (het veranderkundig perspectief) bekijkt. Dan begrijp je wat er gebeurt en dat geeft handelingsperspectief. Als de projectleiders hun taak vernauwen tot het realiseren van het project, dan richten ze zich op het ontwerpen van de 2x 240 EC’S en verliezen ze de grotere beweging, de veranderopgave, uit het oog. Daarmee zien ze de dynamiek waarin ze zich begeven als ‘gedoe’, wat hen afhoudt van het behalen van hun projectresultaten. Vanuit veranderkundig perspectief benader je dit ‘gedoe’ als onderdeel van je rol en taak in plaats van als afleiding. Hiermee verbreed je eigenlijk je eigen opdracht. Je neemt verantwoordelijkheid voor de grotere beweging, de veranderopgave, in plaats van enkel het project.
Wat is de eigenlijke veranderopgave?
Onderwijsvernieuwingsprojecten vormen altijd onderdeel van een grotere beweging. Dat betekent dat er een veranderopgave is, waaraan het project zou moeten bijdragen. Om die bijdrage te kunnen leveren moet je weten wat de veranderopgave behelst. Stel dat je straks naar huis gaat, je doet je avondprogramma en gaat naar bed. Tijdens het slapen gebeurt er een wonder, waardoor de veranderingen die je voor de opleiding wenste voltrokken zijn. Je wordt wakker en komt terug op je werk. Waaraan merk je dat het wonder heeft plaatsgevonden? Wat zie je, hoor je, merk je?
Het antwoord op deze vragen geeft vaak een goed beeld van welke beweging men wil maken. Vervolgens moet je zelf een keuze maken. De keuze om die veranderopgave ook als onderdeel van jouw taak te zien. Want de rol van projectleider is echt een andere dan die van veranderaar. Als je de keuze maakt om jezelf als veranderaar op te stellen, vraag je dan af welke rol je hier zelf in kan pakken (wat past bij mijn kwaliteiten/tijd/ positie etc.) en welke elementen of personen nog ontbreken om effectief te kunnen zijn.
Projectperikelen worden kerntaak
Vanuit de verantwoordelijkheid die je neemt als veranderaar kun je de dynamiek die eerder nog ‘gedoe’ was nu zien als je kerntaak. Want een veranderaar werkt middenin dat ‘gedoe’. Dat gedoe is het veranderproces. Je probeert middenin het gedoe te begrijpen wat er gebeurt en daar stap voor stap meer grip op te krijgen. Bijvoorbeeld door te vragen waarom mensen ’s ochtends uit hun bed en naar hun werk komen? (wat drijft mensen hier?).
Mijn ervaring is dat je hierdoor ook meer plezier krijgt in wat je eerder zag als omslachtigheid. Je leert steeds beter het spel spelen dat nodig is om te midden van al die complexiteit effectief te zijn en tot resultaten te komen.
Meer weten?
Meer weten over hoe wij samen met organisaties aan de slag gaan bij het scherpstellen van hun veranderambities? Klik dan door en lees hoe wij hierin een meerwaarde kunnen zijn voor jouw organisatie.