Brief aan Jesse: Leestips voor 2025
- contact564745
- 22 jan
- 5 minuten om te lezen
Bijgewerkt op: 19 mrt
Dag Jesse
Democratie vraagt om religie. Het is de titel van het recentste boekje van Hartmut Rosa en het verslag van een lezing voor een conferentie van bisschoppen in 2022. Rosa, een Duits socioloog en politoloog, die ik via jou heb leren kennen is een van die denkers die me helpt begrijpen wat er in de wereld gebeurt. De kern van zijn betoog is dat we leven in tijden van ārazende stilstandā.
Aan de ene kant de versnelling en de hitte van steeds meer willen en moeten weten, meten, controleren, beheersen en aan de andere kant en juist daardoor inertie door strijd en uitputting. De razende stilstand holt de ruimte voor ontmoeting, wederzijdse beĆÆnvloeding, resonantie verder uit, en dus ook voor leiderschap vanuit wederkerigheid. Resonantie heeft ruimte nodig, waarin āgeraakt wordenā mogelijk wordt. Kerken zijn voor hem plekken die resonantie mogelijk maken. In ons vakjargon praten we over holding spaces.
Een concreet voorbeeld van razende stilstand. Ik werk voor een farmaceutisch bedrijf. Tijdens een babbel met senior managers ging het over e-learning. Managers en medewerkers worden steeds meer gedwongen om korte modules over van alles en nog wat online te volgen. Verplicht, vanuit het hoofdkantoor. Ik vroeg wat ze daar van vonden. āTotale onzin,ā was hun spontane reactie, āhet levert niets opā. Tezelfdertijd worden budgetten voor dialoog en ontwikkeling gereduceerd. Razende stilstand.
Een ander voorbeeld. MIT Sloan Management Review valt net in de bus, je weet wel, die driemaandelijkse āmachinezangā zoals je het eerder in onze briefuitwisseling zo treffende benoemde. Op de cover de verleidelijke titel ātackling burnout at the sourceā. In het artikel tal van slimme aanbevelingen om het werk goed te structureren. Allemaal vanuit het paradigma āwe can fix thisā. Als er maar wat goed leiderschap isā¦ Razende stilstand.
āIk moest gewoon afwachten tot het duister van de vlucht zakte. Daarna kon ik zien wat er van mij overgebleven was,ā schrijft Kader Abdolah in āDe reis van de lege flessenā. Hij brengt er verslag uit van zijn aankomst in Nederland in 1988, op de vlucht voor het regime van Khomeini in Iran. Het boek vertelt over een totaal gebrek aan resonantie met zijn nieuwe omgeving. En hoe hij Nederlands woord per Nederlands woord wederkerigheid zoekt in zijn nieuw land. Het is ook een soort stilstand, niet razend maar verstillend, naar binnen kerend.
In een ander boek vertelt Abdolah het verhaal van Zarathustra. Wat een ontdekking. Met je voorliefde voor filosofie weet je misschien wel dat Zarathustra zowat de uitvinder is van het monotheĆÆsme. Hij leefde ongeveer 3500 jaar geleden, werd priester, zette zich af tegen de vele vormen van uitbuiting en afgoderij, trok zich terug en ontwikkelde de gedragslijn van āhet goede denken, het goede zeggen, het goede doenā. Hij predikte zijn geloof dat er maar Ć©Ć©n ware god was, en daarnaast een geest van het kwade, die later de duivel werd. Hij werd verbannen en uiteindelijk vermoord.
Ongelooflijk vind ik dit verhaal. Hoe een mens een fundamenteel nieuw paradigma kan ontwikkelen dat duizenden jaren later nog altijd ons doen en laten bepaalt. Er is goed en kwaad, en er is maar een god. Kijk bij voorbeeld in Amerika, waar publieke geloofsbelijdenissen hand in hand gaan met machtswellust. En waar Elon Musk meer en meer religieuze uitstraling krijgt. Die Elon Musk doet me trouwens sterk denken aan Jon Veidt, een personage uit āWatchmenā, die comics klassieker uit midden jaren ā80. Als stripliefhebber ben je wellicht vertrouwd met het verhaal.
Jon Veidt is de hyperintelligente technocraat die āde aarde redt van de helā onder meer door massamoorden toe te laten. Hij neemt later de naam āOzymandiasā aan, naar een gedicht over Ramses II āLook on my works, ye Mighty, and despair!ā. Hij misbruikt Dr. Manhattan, het personage dat de wetenschap verbeeldt en oneindige macht verwerft door alleen met zijn eigen āverlichtingā bezig te zijn. Veidts antagonist is Rorschach die radicaal kiest voor menselijke waardigheid en waarheid. Hij wordt finaal vermoord.
Waar brengt ons dat in het dagdagelijkse leiderschapsgedoe? In jouw brief benoem je de prijs die eindverantwoordelijkheid met zich meebrengt: āals het fout loopt kijken ze naar jouā. En je hebt het ook over de miskenning van intelligentie en hoogbegaafdheid in leiderschapsposities en het wat trieste lot van de ācompetent jerksā in teams in tegenstelling tot de ālovable foolsā. Maar jouw beschouwingen brengen me ook naar de liefde als enige optie in leiderschap, ook al ontpoppen er steeds meer Jon Veidts tot Ozymandiassen en voelt kiezen voor wederkerigheid en dus menselijkheid steeds meer als een daad van verzet.
Ook de voorbije weken las ik āDe veertig regels van liefdeā van Elif Shafak. In dat boek vertelt ze het verhaal van Rumi, die beroemde Perzische theoloog, mysticus en dichter die zoān 800 jaar geleden leefde. Hij is geboren in Afghanistan, diende te vluchten en vestigde zich in Konya, Turkije, waar hij een imam met groot aanzien werd. Tot hij een zwervende derwish ontmoette, Sjams genaamd. Tussen hen ontstond een intense vriendschapsrelatie die hen beiden transformeerde. Een geval van enorme resonantie.
Shams introduceerde bij Rumi de directe en persoonlijke ervaring van goddelijke liefde, voorbij de religieuze doctrines. Rumi verloor zijn appetijt voor status en aanzien. Het volk, opgehitst door de klassieke imams kwam in opstand. Dat leidde uiteindelijk tot de verdwijning van Sjams. Met de woorden van Abdolah āuit het duister van dat verliesā bleef van Rumi een dichter over, zoals we hem nu nog kennen. Van hem een van mijn lievelingscitaten: āZit stil, beweeg niet, we zitten op de rand van het dak en we zijn dronken.ā
Amai, stevige kost opnieuw deze brief. Geschreven zonder AI, de foto van de boeken als bewijs, maar ook als leestips voor 2025. Ik kijk uit naar jouw antwoord. Stel het wel.
Jouw lovable fool
Koen
Ben je erbij op de volgende workshop "Leading from the middle"?Ā
Of eerder op de workshop "Leiderschap in beweging"?Ā
Al 12 jaar schrijven Koen Marichal en Jesse Segers brieven naar elkaar. Soms in gesproken vorm, soms in geschreven vorm. Ongeacht de vorm is het onderwerp altijd leiderschap. In al zijn facetten: van het abstracte naar het concrete en terug. Soms met sterke emoties en soms koel en pragmatisch. En steeds opnieuw zijn ze het erover eens dat ze het niet helemaal eens zullen worden met elkaar. Wat hen bindt is kritisch denken en een passie om hun kennis te delen. In deze nieuwe rubriek tonen zij hun eigen zoektocht, de wrijving en de zijsporen, de aarzelingen en stelligheden. Voor de lezer is het de uitnodiging om hun eigen leiderschapsdenken in vraag te stellen en dialectisch te blijven ontwikkelen.
